RAU LANG - TỰ NHIÊN

Trung tâm Rau Tự Nhiên xin chào quý bằng hữu. Các bằng hữu đã từng nghe bài "Vè Rau" chưa? Chắc rằng nhiều người nghe rồi, ở dậy Cửa hàng xin trích đoạn liên quan đến rau Lang thôi, còn phần sau có thể các bằng hữu tìm hiểu thêm hoặc Cửa hàng sẽ để dành để vè các loại rau khác. Bài vè như sau:

      

Nghe vẻ nghe ve 

Nghe vè các rau. 

Thứ ở hỗn hào, 

Là rau ngành ngạnh. 

Trong lòng không chánh, 

 Vốn thiệt rau lang. 

Đất ruộng bò ngang, 

Là rau muống biển 

... 

Lạ quá nhỉ, rau Lang thân quen với mỗi người dân Việt lại bị gán cho câu "Trong lòng không chánh". Tại sao lại vậy? Có phải do rau tên "Lang"? Chữ hay tên "Lang" gợi đến một nghề được người dân quý trọng đó là thầy lang (thầy chữa bệnh, bốc thuốc), có thể cứu người nhưng cũng có thể giết người (lang băm). Lang cũng gợi cho ta nghĩ đến một giống loài gian ác khác đó là Sài Lang (chó sói). Chó sói thì ai cũng biết nó rất khôn, tấn công theo bầy, có tổ chức, và có kế hoạch. Nó có thể tấn công trực diện nhưng cũng có thể dụ dỗ con mồi để đánh lẻ. Nhìn khuôn mặt nó dễ thương, hiền lành như những chú chó nhà nhưng nó có thể trở mặt tấn công con mồi bất cứ lúc nào. Có thể bài vè mượn hình ảnh đó nói lên đặc tính "lòng lang dạ sói" của rau Lang? Cái ý nghĩa nào chỉ đến rau Lang này? Vậy Cửa hàng sẽ cùng quý bằng hữu tản mạn đôi chút về rau này nhé. 

Rau Lang là cây dây leo thường được người dân có thể làm giàn hoặc thả cho bò dưới đất. Nhưng với nhiều lý do và mục đích khác nhau, người dân thường thả dây Lang bò lan ra các rìa vườn, bờ rào, lối đi (có lẽ thêm nghĩa lan rộng, lang thang,hoang dã ở đây)như rau Muống. Chúng rất dễ trồng (không cần chăm sóc nhiều), dễ sống, dễ ăn, dễ được ưa chuộng...Thường người dân trồng rau lang bằng 2 cách: bằng củ hoặc giâm cành, ngoài ra có thể trồng bằng hạt nhưng để rút ngắn thời gian, người dân trồng theo 2 cách trên. Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt, trồng bằng nhánh (dây) lang thì sẽ làm giảm chất lượng của cây cho những vụ sau nên cần phải chọn dây không sâu bệnh. Thường môi trường thích hợp cho rau Lang sinh trưởng nhất là mùa xuân trời lạnh thì rau chỉ cho lá, ít cho củ. 

Rau Lang trồng tự nhiên thường sau 30 -45 ngày có thể hái lá hoặc ngọn và tiếp tục thu hoạch lai rai cho đến khi thu hoạch củ. Rau Lang là loài cây trồng quanh năm, người Việt xưa, họ chỉ thu hoạch củ lang khi cần thiết (cần ăn hoặc bán, hoặc biếu/ tặng) nếu không thì họ cứ để cây Lang ngoài vườn để ăn dần. Người xưa họ thường trồng Lang vừa để ăn củ và ăn lá, nếu lá già, củ hư thì nấu cho heo ăn hoặc làm phân xanh.Hiện giờ thì cách trồng theo hiện đại của một số người dân họ dùng những giống Lang chỉ chuyên cho củ hoặc cho lá, sau khi thu hoạch một thời gian thì nhánh Lang già, cho năng suất cho lá kém, họ sẽ nhổ bỏ nguyên cây và trồng lại toàn bộ. Với người xưa, rau Lang cứ bò đi đâu ít người quan tâm, nhưng thời nay vì lợi nhuận, rau Lang thường được chăm sóc kĩ và đầy đủ thuốc men. Lá rau Lang tự nhiên sẽ có màu xanh nhạt, nhỏ và khằn hơn; khoảng cách giữa các đốt lá rau trồng tự nhiên thường gần hơn rau Lang bón phân hóa chất. 

Rau Tự Nhiên xin bàn rộng thêm xíu về cách trồng và thu hoạch của người xưa và người nay. Người xưa với cách trồng nhà vườn, xen kẽ đủ các cây, cây này hết mùa thì chuyển sang ăn hoặc thu hoạch cây khác. Dư thì họ mang đi bán, đi tặng, ít ít thì dùng làm thức ăn hàng ngày nên không sợ đói, ít lo lắng mất mùa hay thất bát. Còn ngày nay, vì lòng tham, chỉ muốn có tiền thật nhanh thật nhiều, người nông dân tập trung trồng chuyên canh những loại cây rau ăn lá hay chuyên cây ăn quả hay những cây có giá trị kinh tế cao...Trong khi xã hội thì người tiêu dùng họ thích đa dạng, thích mới lạ, thích xíu rồi lại hết thích nên người trồng không thể cung cấp hay thõa mãn toàn bộ nhu cầu cho người tiêu dùng. Cây vẫn cứ lớn, cây vẫn cần thu hoạch, sản lượng dư thừa thì phải lo lắng chạy tìm đầu ra, bán cho thương lái, trung gian, bị ép giá...hoặc khi bị mất mùa thì toàn bộ cây trồng sẽ mất, nếu được mùa thì có rất nhiều nông dân khác cũng được mùa, bán ra cũng không được giá cao...Người dân hiện nay được mùa cũng chết, mất mùa cũng chết, đem về ăn cũng "chết" (chết vì ăn quá nhiều hay chết vì rau còn thuốc???). Hihi...bàn xíu chính sự cho vui, dĩ nhiên cửa hàng Rau Tự Nhiên chỉ thích nói về cây cỏ thôi. 

Bàn về công dụng và cách dùng của rau Lang, loại rau dân dã này thì quý bằng hữu sẽ dễ dàng nhắc đến ăn rau Lang nhuận trường (tốt cho tiêu hóa, chống táo bón), lợi sữa đối với phụ nữ mới sinh xong, băng huyết chữa các ung nhọt, kém ăn, đái tháo đường...có lẽ nói về công dụng thì nhiều người biết rất nhiều, Rau Tự Nhiên chỉ điểm qua vài công dụng vậy. Nói đến cái tốt cũng nên chỉ ra cái không tốt của rau Lang để hiểu hơn vì sao rau Lang là loại cây tâm không chánh. Rau Lang ăn chín rất tốt sẽ giúp nhuận trường, nhưng nếu ăn sống (không nấu chín) thì dễ dẫn đến táo bón do trong rau Lang có mủ hay nhựa cây. Người khi đói, thừa dịch vị trong dạ dày, bị sỏi thận, đường huyết thấp hay tiêu chảy không nên ăn rau Lang. 

Khi chế biến Rau Lang, thường lấy ngọn và một vài lá dưới phần ngọn; luộc chấm với kho quẹt, hay với mắm ruốc hay đơn giản là mắm giã... đều ngon. Ngoài ra, rau Lang xào tỏi ăn vị ngọt, bùi hoặc nấu canh. Thường người dân ăn rau Lang kết hợp với một số loại rau khác như Dền, Cải, Muống, Mồng Tơi... nhằm tránh bị đầy hơi, khó tiêu khi ăn quá nhiều rau Lang. 

Cửa hàng Rau tự nhiên mong nhận được góp ý của Quý bằng hữu để bài viết được hoàn chỉnh.

Trân trọng